Geleneğe Dayalı Cami Halısı Tasarımı

Geleneğe dayalı tasarım anlayışıyla üretilmiş yöresel halıların görsel özellikleri, farklı terimlerle ifade edilmektedir. Buna göre uzun kenarlarda yer alan bordürlere, dokuma merkezine göre değişmekle birlikte su, kenar veya ayak denir. Dar kenarlardaki dikdörtgen çerçevelere sandık, ayetlik gibi isimler verilir. Bir halıda dıştan içe doğru dar su,  geniş su,

ayetlik (sandık), köşe, göbek bölümleri yer alır. Bu bölümlerden her biri dokunduğu yöreye özgü farklı desenlerle süslenir. (şema 1)

Anadolu halılarında en çok rastlanan halı tipleri kullanım alanlarına göre

namazlağı, namazlık halısı, seccade, yastık, duvar halısı, sedir halısı, çift halı, döşek

halısı, heybe, torba, eğer örtüsü ve at çulu olarak adlandırılan halılardır.

"Namazlık halısı; Üzerinde namaz kılmak için dokunur. Kullanılmadığı zamanlarda, toplanıp, bir yerde saklanır. Genellikle bir insanın namaz kılabileceği ölçülerdedir. Genellikle 100 x 50-60 cm. ölçülerindedir. Diğer halılardan farklı olarak, namaz kılınacak yöne sembolik bir mihrap yapılır. Bazen mihrabın altında ve üstünde birer dikdörtgen çerçeve bulunur. Bunlara Ege bölgesinde ayetlik, Orta Anadolu bölgesinde sandık denilir.

Seccade halısı; Günümüzde namazlık halısından büyük, kelle halısından daha küçük, büyük halıların yetmediği yerleri doldurmak için dokunmuş her halıya seccade denir. Genellikle 2 m.2'ye yakın ölçülerde dokunur. Desen açısından diğer halılara benzer, mihrap nişi yoktur.

Yastık halısı; İnsanların otururken sırtını duvara dayaması için dokunur. İçlerinde 60-70 x 30-40 cm. ölçülerinde örnekler mevcuttur. 19.-20yüzyıldan kalanlar 90-100 x 40-50 cm. boyutlarındadır. Günümüzde hala kullanılmaktadır. Bir odayı dolduracak sayıdaki yastıklara takım yastık denir.

Duvar halısı; Duvarı süslemek, duvardan gelecek nem ve soğuğu önlemek üzere dokunmuş halılara duvar halısı denir. Duvar halısı dokuma Anadolu'da bir gelenektir. Desenleri yörelere göre değişir. Boyutları evin ölçülerine göre ayarlanır. Çoğunlukla göbeklidir. Halk arasında buna göbek, top, tabaka gibi isimler verilir. Halılar top, tabaka sayısına göre isim alırlar. Altı tabakalı, sekiz göbekli gibi.

Sedir halısı; Eski evlerde pencere önlerine, bazen de odanın iki uzun kenarına yapılan, halkın sedir, divan, seki, makat gibi isimlerle adlandırdığı, yerden yaklaşık 25-30 cm. yükseklikteki bölümlerin üzerine serilir. Halılar genellikle dar enli ve uzun boyludur. Yaklaşık 4-4,5 m. Boyunda, 80-90 cm. enindedir.

Taban halısı; Büyük boy halılara verilen addır. Genellikle 6 m2 ve daha büyük dokunur. Tek parça halindedir. Büyük mekanlara sermek için kullanılır.

Kelle halısı; Taban halılarının bir boy kü5ç4üğüdür. Yaklaşık 4 m2 ile 6 m2 arasında değişir. Genellikle tek kullanılır."